綠豆粥四首之一
一飽何曾要萬錢1,故人杯水抵瓊筵2。
自甘藜藿3 時恒啜4,間食膏粱5 味益鮮。
金谷咄嗟為客辦6,曹家烹煮併萁然7。
莫教黑白同成腐8,爛熟方將口腹填。
【題解】
本詩為七言律詩,收入《黃樓詩》。格律為仄起式,首句用韻,押平聲先韻,韻腳有:錢、筵、鮮、然、填,共五個。清領時期的《恆春縣志》當中便有記載:「綠豆,或以製糕,或以熬粥」,作者在這首詩作中便表達了對於綠豆粥的喜愛之情——只是要吃飽而已,何需花那麼多錢?老朋友請我吃一晚粥,情意抵得上豐盛的宴席。像綠豆這種一般的食物就能讓我滿足,時常都會煮來吃,吃了肥美的大餐之後再吃點綠豆粥更讓人覺得味道鮮美。石崇煮豆粥有獨家秘訣可以立刻煮好,曹植曾以「煮豆燃豆箕」來譬喻兄弟相殘。不要像黑豆與白豆那般,都被磨成豆腐,綠豆熬成的粥也可以讓人填飽肚子。
【作者】
黃水沛(1884-1959),字春潮,號桂舟、覆瓿,又號老蒼、春星,大龍峒(今臺北市大同區)人。少從宿儒黃覺民攻讀傳統詩文,後就讀於臺灣總督府國語學校國語部,1903 年畢業,擔任臺北郵便局事務員,1912 年任新聞社記者,翌年轉任三井物產會社社員,1918 至1919 年間前往臺中經營土壟間(碾米廠)、1920 年返回臺北擔任興殖株式會社專務取締役(常務董事),並於臺北兼營土壟間業,1925年任臺北州米榖商同業組合專務理事,積極任事,獲大日本米穀會表彰。戰後改任該會理事長,並任臺灣米穀同業聯合會常務理事。1945年獲聘為臺灣省通志館顧問、臺灣省文獻會編纂。喜好吟詠,曾與林湘沅、張漢、李騰嶽等組織星社,又與張漢創刊《臺灣詩報》,著有《黃樓詩》。
【注釋】
1. 一飽句:只是要吃飽而已,不需要像何曾那樣每天飲食都花費上萬的金錢。典故出自《晉書• 何曾列傳》:「食日萬錢,猶曰無下箸處。」
2. 故人:老朋友。
3. 瓊筵:豐盛美味的宴席。瓊,美玉,此指精美的、美好的。筵,音ㄧㄢ ˊ,宴席。
4. 藜藿:音ㄌㄧ ˊ ㄏㄨㄛ ˋ,一般百姓所吃的野菜。
5. 啜:音ㄔㄨㄛ ˋ,吃、喝。
6. 膏粱:肥肉與美穀,指精美的食物。
7. 金谷句:豆粥必需慢慢熬煮,但是中國晉代石崇在金谷園裡面宴客的時候,卻可以在片刻之間就端出煮好的豆粥。典出《世說新語• 汰侈》:「石崇為客作豆粥,咄嗟便辦。……豆至難煮,唯豫作熟末,客至,作白粥以投之。」辦,原刊本誤作「辨」,今改。
8. 曹家句:指魏文帝曹丕與胞弟曹植(封東阿王)之典故,出自《世說新語• 文學》:「文帝嘗令東阿王七步中作詩,不成者行大法。應聲便為詩曰:『煮豆持作羹,漉菽以為汁。萁在釜下然,豆在釜中泣。本自同根生,相煎何太急?』帝深有慚色。」
9. 腐:豆腐。
【延伸閱讀】
1. 六十七〈北行雜詠〉九首之五,《全臺詩》第貳冊。
2. 劉家謀〈海音詩〉一百首之十四,《全臺詩》第伍冊。
3. 施士洁〈紅豆〉六首,《全臺詩》第拾貳冊。
(顧敏耀)