一木盤根1草昩2初。凌空3幹老未蕭疎4。延平梅樹5同千古6。願藉東風7護劫餘8。
【題解】
本詩為七言絕句,載於《詩報》第68 期(1933 年10 月18 日)。1906 年,日本技師小笠原富二郎發現了平均年歲在兩、三千年左右的阿里山巨木群,因為森林鐵路貫穿其間,檜木便被砍伐殆盡。而這棵被遺留下來的老紅檜,卻因為樹心完全被蓮根菌噬光,反而因「無用」而免遭斤斧,甚至被結綵奉為神木。阿里山神木是一棵兩樹合抱、樹齡三千歲以上的紅檜,位於阿里山鐵道六十九公里處旁,和阿里山的日出、雲海、高山鐵路與櫻花,並稱為五大奇景。民國四十二年及四十五年慘遭落雷襲擊,導致其完全死亡。民國八十六年七月,整株神木因為耐不住風雨而崩倒。本詩作者,描述阿里山這棵千年巨木的樹影,語末「護刼餘」,頗有為臺灣歷史遷變「興嘆」之味。
【作者】
葉泮(1881 ? -1926),字文游,號渙亭。原籍福建同安。其高祖尚賢公始渡海來臺,家竹南海口尾,父端宜從商,遂為竹城富商。文游少穎悟,受業於李釣璠明經門下,與兄葉文樞俱以詩名。臺灣改隸後,自請留臺灣,以守先人盧墓。文游並留心文化承傳,與地方諸賢創立「竹社」,鄭家珍云:「竹城詩學得以不絕如縷者,得先生之資為多。」可見其貢獻。年四十四遽逝。其生平詩作散佚《宮池詩草》、《南陽寄廬詩草》未見其傳,今僅存四十所作之《淨綠蝸廬詩草》傳世。
【注釋】
1. 盤根:老樹盤根,老樹的根在土中纏繞糾結。比喻基礎極為穩固。
2. 草昩:音ㄇㄟ ˋ,草昩謂天地初始的混沌狀態。
3. 凌空:騰越到天空中。
4. 未蕭疎:指樹的枝葉不因時間而蕭條疏落。
5. 延平梅樹:延平郡王鄭成功所種之梅樹,於今臺南市。
6. 千古:比喻時代悠遠。
7. 藉東風:借東風,比喻憑借或利用大好形勢行事。
8. 劫餘:劫後餘生,歷經災難後存留下來的人。
【延伸閱讀】
1. 鄭家珍〈阿里山神木〉,《全臺詩》第拾陸冊。
2. 洪以南〈阿里山神木,限初疏餘三字〉,《全臺詩》第貳拾冊。。
3. 莊嵩〈阿里山曉望〉,《太岳詩草》。
(邵玉明)